Öncesinde tüm partiler kendi içinde uzun uzun hazırlıklar yaptı. Sonra Başbakan Ahmet Davutoğlu, “yeni anayasa çalışmaları için komisyon kuralım” çağrısıyla terör sorunu nedeniyle aralarında gerilim yaşanan HDP dışında MHP ve CHP liderlerini ziyaret etti. Meclis Başkanı’nın siyasi partilere gönderdiği ve yeni anayasa yapımı amacıyla kurulacak komisyona çağrı mektubunun ardından ise “Anayasa Uzlaşma Komisyonu” çalışmalarına başladı.
İlk toplantı yol haritasının belirlenmesi amacıyla, bir anlamda “protokol” gereği yapıldı. İkinci toplantı çalışma usul ve esaslarının belirlenmesi amacını taşıyordu. Ancak toplantı öncesinde CHP Genel Başkanı’nın komisyonun adının “Darbeler ve darbe kültürünü ortadan kaldırmak” ifadesinin yer aldığı şekilde tanımlanmasını istemesi diğer partilerin bu toplantıya akıllarında soru işaretleri ile katılmasına yol açtı.
İplerin koptuğu toplantı ise Salı günü yapılan üçüncü toplantı oldu. Tüm partiler komisyonun çalışma süresi, karar alma şekilleri ve toplantılarının nasıl son bulacağı konularında anlaşmazlık yaşanmasını, son aşamada ise başkanlık sisteminin gündeme geldiği noktada komisyonun dağılmasını beklerken, hiç beklenmeyen senaryo gerçek oldu. CHP’nin komisyonun adı “Darbelerden ve darbe hukukundan arındırma komisyonu” olsun ısrarı tartışma ortamını da beraberinde getirdi.
“CHP, AKP’ye zemin hazırladı”
Al Jazeera’nin edindiği bilgilere göre CHP önerisini şu sözlerle ifade etti:
“Komisyonun görevinin darbeler ve darbe kültürü ürünü olan darbe hukukunu ortadan kaldırmak, eş zamanlı olarak özgürlükçü hukuk devleti, güçler ayrılığı, yargı bağımsızlığı ekseninde parlamenter demokrasiyi güçlendiren bir anayasa yapmak olmalı”
Bu önerinin gündeme gelmesiyle birlikte tartışma başladı ve anlaşma sağlanamadı. 5 saat süren bu üçüncü toplantının sonunda özellikle HDP’li üyelerin Meclis Başkanı İsmail Kahraman’a “Liderlerle görüşün. Bugün çok yorulduk. Kararı daha sonrasına bırakın.” yönündeki telkinlerine rağmen, Kahraman bunu kabul etmedi. Kahraman’ın “Bu şartlar altında komisyon süreci sona ermiştir” sözleriyle Anayasa Komisyonu dağılmış oldu.
Komisyon daha başlamadan zaten buradan bir uzlaşma çıkmayacağı, tüm partilerin ortak beklentisiydi. Ancak bu aşamada CHP’den gelen hamle, “CHP bunu neden yaptı?” sorusunu da beraberinde getirdi. Al Jazeera’nin ulaştığı MHP kaynakları, CHP’nin ifade ettiği kırmızı çizgilerin kendileri açısından da hassas noktalar olduğunu ancak ne olursa olsun bu masada her şeyin konuşulmasını istediklerini belirtiyor. “Bizim her konuda cevabımız vardı” diyen MHP kaynakları komisyonun dağılmasının iki sebebi olduğu görüşünde; CHP’nin tutumu kadar Meclis Başkanı’nın da hızlı karar alması.
MHP yetkilileri, CHP’nin tavrı konusunda ikinci toplantıda kendilerinde soru işaretleri oluştuğunu anlattı.
“Aslında AKP’nin zihniyetini herkes biliyordu, buradan anayasa çıkmayacağı herkesin malûmuydu. AKP’nin niyeti, bazı maddelerde mutabakat sağlamak, iş başkanlığa gelip de tıkanınca millete ‘Bakın anlaştığımız maddeler de burada” deyip referanduma gitmekti.’ CHP, ‘AKP’nin beklediği anayasa değişiklik süreci bu masada hazırlanmasın' istedi ama bu tavırlarıyla buna çoktan zemin hazırladılar.”
CHP’nin tutumu konusunda, “Acaba kendileri ne yapmak istediklerini biliyorlar mı?” ifadesini de kullanan MHP kaynakları, Başkan İsmail Kahraman’ın hızla karar almasına da tepkili. AK Parti'den gelen, "Diğer iki partiyle masaya oturalım"önerisine ise MHP sıcak bakmıyor.
Al Jazeera’nin sorularını yanıtlayan komisyonun HDP’li üyelerinden Garo Paylan ise “Bizim amacımız daralmış olan siyaset alanını bir miktar açmaktı. AKP’nin başkanlık modelini dayatacağını, esas iradenin Beştepe’de olacağını, esas Beştepe’nin hazırlık içinde olduğunu hepimiz biliyoruz. Ortada bir soyut başkanlık modeli var, biz bunu ifşa etmek istiyorduk” dedi. Paylan’a göre “CHP’nin tavrı talihsiz oldu”
“CHP masayı devirmeye gelmiş. ‘Bu masa Beştepe’deki anayasa yazım sürecinin yan kol faaliyeti olur’ dediler. Oysa böyle olmayabilirdi. Biz herkes kendi modelini anlatır, bu modeller arasında bir müzakere söz konusu olur diye düşündük ama CHP buna yanaşmadı.”
“CHP içindeki çatlak sesleri kesmek için refleks verdi”
Tıpkı MHP kaynakları gibi HDP’li Garo Paylan da Meclis Başkanı’nın masayı çok hızlı devirdiği görüşünde. “Biz Genel Başkanlar ile görüşün, bu akşam masayı devirmeyin. Toplumda hepimiz çok zor durumdayız. Bu da siyaset kurumuna bir darbe daha vuracaktır dememize rağmen Meclis Başkanı da hiç düşünmeden masayı devirdi.” diyen Paylan, “CHP ne yapmak istiyor?” sorusuna da yanıt verdi.
“CHP parti içinde çok büyük sıkıntı yaşıyor. Baykal’ın tavrı ve diğer meseleleri herkes biliyor. CHP bence çok sıkıştı. Kendi tabanında basınç var. İçindeki çatlak sesleri kesmek anlamında sistem üzerind yani ilk dört madde üzerinde refleks verdi. Biz rejim tartışmasına girmeyiz refleksini vererek kendi tabanına, parti içi yönetime yönelik bir hamle yapmış oldu. Ülkede bir Tayyip Erdoğan karşıtlığı var, başkanlık hayallerinin kesilmesi gerektiği tartışılıyor. Anlaşılan o ki CHP bunu savunmaya çalışacak. CHP bu masadan bir şey çıkmayacak diye düşünenlerin ekmeğine yağ sürdü. Ben bundan sonra yine de siyasi parti başkanlarımızın bir araya gelmesi gerektiğini düşünüyorum. Meclis başkanımızın özellikle bunu sağlaması gerektiğini düşünüyorum. CHP’nin katı tavrının devam etmesi, ‘başkasının önerisini dinlemeyiz’ demesi bu iklimde kesinlikle yanlıştır. Bu, AKP’nin başkanlık propagandasının en büyük hamlesi olacaktır.”
Kaynak: Al Jazeera